09:35:37 -4°C
  • USD - 482.28 ֏
  • EUR - 568.13 ֏
  • RUB - 6.53 ֏

    • Ե՞րբ Ուկրաինան դարձավ թեժ կետ. The American Conservative

    00:15 30 Նոյեմբեր 2022

    Ուկրաինացիները միշտ պառակտված ազգ են եղել։ Հյուսիսարեւմտյան եւ Կենտրոնական Ուկրաինան, որը ժամանակին եղել է Ռեչ Պոսպոլիտայի, իսկ այնուհետեւ Ավստրո-Հունգարական կայսրության մաս, միշտ դեմքով շրջված է եղել դեպի արեւմուտք՝ դեպի Եվրոպա, Հարավ-արեւելք՝ Ռուսական կայսրության երկար հատվածին, միշտ շրջված է եղել դեպի արեւելք՝ դեպի Ռուսաստան: Պատմականորեն այնպես է դասավորվել, որ Արեւմտյան Ուկրաինան քվեարկել է նախագահի եվրոպական կողմնորոշում ունեցող թեկնածուների օգտին, իսկ Արեւելյան Ուկրաինան քվեարկել է ռուսամետ կողմնորոշում ունեցող թեկնածուների օգտին: Երկիրը հայտնվել է քաշքշուկի մեջ, խոցելի է դարձել մասնատվելու համար, գրում է The American Conservative-ը։

    «Խզումը տեղի ունեցավ հանկարծ՝ 2014-ին ԱՄՆ-ի կողմից հովանավորվող եւ աջակցվող հեղաշրջումից հետո: Այս հեղաշրջումն ուղղված էր նրան, որ Ռուսաստանի հանդեպ բարյացակամ նախագահը ԱՄՆ-ի ընտրած նախագահով փոխարինվեր, եւ Ուկրաինան Եվրոպայի ու ՆԱՏՕ-ի անվտանգության ոլորտին մոտեցվեր։

    Հեղաշրջման համար նախադրյալներ պատրաստվել էին, երբ Ուկրաինան հայտնվեց Եվրամիության կամ Ռուսաստանի հետ տնտեսական միության ընտրության առաջ: Ինչպես կանխատեսում էին աշխարհագրությունն ու պատմությունը, ուկրաինացիները բաժանվեցին գրեթե հավասարաչափ: Երբ ԱՄՆ-ը եւ ԵՄ-ն մերժեցին Պուտինի առաջարկը, որ երկու դաշինքներն էլ կարող են օգնել Ուկրաինային, եւ ստիպեցին Ուկրաինային ընտրություն կատարել, սկսվեց ճակատագրական քաշքշուկը:

    ԵՄ առաջարկը դե ֆակտո ՆԱՏՕ-ին անդամակցելն էր՝ տնտեսական պատրվակով: Փրինսթոնի ռուսական հետազոտությունների պատվավոր պրոֆեսոր Սթիվեն Քոհենն ասում է, որ Եվրամիության առաջարկը նաեւ «ներառում էր «անվտանգության քաղաքականության» մասին դրույթներ, որոնք, հավանաբար, Ուկրաինան կենթարկեին ՆԱՏՕ-ին»: Դրույթները պարտավորեցնում են Ուկրաինային «հավատարիմ մնալ եվրոպական քաղաքականությանը «ռազմական գործերի եւ անվտանգության» ոլորտում։ Ուկրաինայի հետ ԵՄ ասոցացման համաձայնագրի 4-րդ հոդվածում ասվում է, որ համաձայնագիրը «կնպաստի արտաքին քաղաքականության եւ անվտանգության հարցերում աստիճանական մերձեցմանը` եվրոպական անվտանգության տարածքում Ուկրաինայի էլ ավելի խորը մասնակցության համար»: 7-րդ հոդվածում ասվում է անվտանգության եւ պաշտպանության մերձեցման, իսկ 10-րդ հոդվածն ավելացնում է, որ «կողմերը պետք է ուսումնասիրեն ռազմատեխնիկական համագործակցության ներուժը»:

    Դրան հաջորդած ԱՄՆ-ի հեղաշրջման ժամանակ ընտրեցին նախագահ, որը նայում էր դեպի Արեւմուտք, դեպի Եվրոպա եւ Ամերիկա: Այժմ, երբ Ուկրաինան ներքաշվել է ամերիկյան ոլորտ, Պուտինը դուրս է բերել Ռուսաստանին սառը պատերազմից հետո նրա զիջողական քաղաքականությունից եւ հակահարված է տվել ԱՄՆ-ի գլխավորած միաբեւեռ աշխարհին: Ռուսաստանը միացրեց Ղրիմը, եւ քաղաքացիական պատերազմ սկսվեց արեւելքում գտնվող Դոնբասի ու Կիեւի եւ Արեւմտյան Ուկրաինայի միջեւ:

    Բայց Ուկրաինան դրանից շատ առաջ էր թեժ կետ դարձել։

    Տեսականորեն միշտ էլ հայտնի է եղել, որ Ուկրաինան պոտենցիալ թեժ կետ է։ Այդ իսկ պատճառով 1991 թվականի ԱՄՆ-ի ներքին փաստաթղթի նախագծում առաջարկվում էր թողնել «ՆԱՏՕ-ի հաղորդակցության ծրագրին Ուկրաինայի միանալու հնարավորությունը ավելի ուշ ժամանակի»: 1993-ին Բրիտանիան զգուշացրեց Քլինթոնի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Էնթոնի Լեյքին, որ «Ուկրաինային ներառելու հաշվին ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը կանցնի Ռուսաստանի կարմիր գծերից ամենակարմիրը»: Ռիչարդ Հոլբրուքը, որն ագրեսիվորեն նպաստում էր ՆԱՏՕ-ի ընդլայնմանը, ասել է, որ ՆԱՏՕ-ն «դաշինք է, որին [Ուկրաինան] հավանաբար երբեք չի անդամակցի»:

    Ավելի վաղ Ռուսաստանում ԱՄՆ-ի այն ժամանակվա դեսպան Ուիլյամ Բերնսը պատասխանել էր Քոնդոլիզա Ռայսին, որ «ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցությունը ամենավառ կարմիր գիծն է ռուսական էլիտայի համար (ոչ միայն Պուտինի համար)… Ես դեռ չեմ գտել որեւէ մեկին, ով Ուկրաինան ՆԱՏՕ-ում կդիտարկեր» որպես այլ բան, քան ուղղակի մարտահրավեր Ռուսաստանի շահերին... Այսօրվա Ռուսաստանը կպատասխանի»։

    2008 թվականին Բուխարեստում ՆԱՏՕ-ի գագաթաժողովում տեսությունն անցավ գործնական հարթություն: Նախագահ Բուշը, փորձելով արագացնել ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի եւ Ուկրաինայի անդամակցությունը, գագաթաժողովին խնդրեց «ողջունել Վրաստանին եւ Ուկրաինային՝ «անդամակցության գործողությունների առումով»: Նրա փորձն արգելափակեցին Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը եւ Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլա Սարկոզին։ Որպես փոխզիջում, Վրաստանին եւ Ուկրաինային երաշխավորվեց հնարավոր անդամակցությունը. «ՆԱՏՕ-ն ողջունում է Ուկրաինայի եւ Վրաստանի եվրաատլանտյան ձգտումները ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու համար: Այսօր մենք համաձայն ենք, որ այդ երկրները դառնան ՆԱՏՕ-ի անդամ»։

    Ռուսաստանի ղեկավարությունը հստակ հասկացրեց, որ այդ խոստման մեջ իրական սպառնալիք է տեսնում է։ Պուտինը նախազգուշացրեց, որ ՆԱՏՕ-ին Վրաստանի եւ Ուկրաինայի անդամակցությունը «ուղղակի սպառնալիք» է Ռուսաստանի անվտանգության համար։ Ջոն Միրշայմերը մեջբերել է ռուս լրագրողին, որը հաղորդել էր, որ Պուտինը «կատաղած է» եւ զգուշացրել էր, որ «եթե Ուկրաինան անդամակցի ՆԱՏՕ-ին, ապա առանց Ղրիմի եւ արեւելյան շրջանների։ Նա ուղղակի կփլուզվի»:

    Դեռ դրանից առաջ Ուկրաինայի ներքին քաղաքականությունը սկսեց ազդարարել առաջիկա ճգնաժամի մասին: 2004 թվականի ընտրություններում Վիկտոր Յանուկովիչը, որին աջակցում էր ռուսամետ Արեւելքը, բախվեց Վիկտոր Յուշչենկոյի հետ, որի աջակցությունը ստացավ արեւմտյան տարածաշրջանը, որը շրջված էր դեպի ԱՄՆ եւ Եվրոպա: Յուշչենկոյի պլատֆորմը ներառում էր ԵՄ-ին եւ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ձգտումը։

    Պուտինը հասկացրեց, որ պաշտպանում է Յանուկովիչին։ Նա մեկնեց Կիեւ՝ աջակցելու նրա քարոզարշավին։ Նա հրապարակավ հաջողություն մաղթեց նրան։ Նա բարձր գնահատեց Յանուկովիչի կառավարության տնտեսական ցուցանիշները։ Ըստ Ֆիլիպ Շորթի «Պուտին» գրքի՝ «Կրեմլի քաղաքական ստրատեգ Գլեբ Պավլովսկին տեղափոխվել է Կիեւ՝ նախընտրական շտաբներին խորհուրդ տալու համար»:

    Առաջին փուլն ավարտվեց 39,87 տոկոս ձայները 39,32 տոկոսի դիմաց բաժանմամբ՝ Յուշչենկոյի օգտին։ Ընտրություններն անցան երկրորդ փուլ։ Երկրորդ փուլում անզուսպ խարդախությամբ Յանուկովիչի ակնհայտ հաղթանակը չեղարկվեց Ուկրաինայի Գերագույն դատարանի կողմից:

    Յուշչենկոյի գործերին ԱՄՆ-ի միջամտության մասին ավելի շատ բան հաղորդվեց, քան պուտինյան վարչակարգի մասնակցության մասին: Ֆիլիպ Շորթը հայտնում է, որ ընտրությունների տարում Ջորջ Բուշը, Հենրի Քիսինջերը եւ Ջոն Մաքքեյնը մեկնել են Ուկրաինա՝ պարզաբանելու ԱՄՆ-ի նախընտրած արդյունքը: Բուշը «Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Ռիչարդ Լուգարին ուղարկել է Կիեւ՝ որպես իր անձնական էմիսար»։ Նա հայտնում է, որ Զբիգնեւ Բժեզինսկին, որը Կարտերի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականն է եղել, այնքան հեռուն է գնացել, որ կոչ է արել «պոկել Ուկրաինային Ռուսաստանի գրկից»:

    2004 թվականի ընտրությունները վերածվեցին ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի միջեւ քաշքշուկի։ Հենց այդ ժամանակ Ուկրաինան, թերեւս առաջին անգամ, դարձավ կրակի օջախ, որը կվերածվի նոր սառը պատերազմի: Նոր ընտրություններում հաղթեց Արեւմուտքի կողմից նախընտրելի թեկնածու Վիկտոր Յուշչենկոն։ Պուտինն ասաց. «Նրանք գողանում են Ուկրաինան»։

    ԿԱՅՔԻ ՀԻՆ ՏԱՐԲԵՐԱԿ

    Լրահոս

    ՏԵՍՆԵԼ ԱՎԵԼԻՆ

    Փոխկապակցված նորություններ

    Տնտեսություն

    ՏԵՍՆԵԼ ԱՎԵԼԻՆ

    Հասարակություն

    ՏԵՍՆԵԼ ԱՎԵԼԻՆ
    Կայքի քարտեզ
    SLAQ.am || 2009-2023 . Բոլոր իրավունքնրը պաշտպանված են։
    Նախագծող՝ Studio One